پایه و اصول صفحه آرایی به زبانی ساده

به عبارت دیگر، صفحه آرایی باید کاربر پسند، جذاب و باعث جلب توجه مخاطب باشد. اگر می‌خواهید در مورد صفحه آرایی کتاب بیشتر بدانید در این مقاله با جنگل همراه باشید.

صفحه آرایی کتاب چیست؟

در زمینه طراحی گرافیک، صفحه آرایی به روش قرار گیری مجموعه‌ای از عناصر در صفحه، و ارتباط فضایی آن‌ها با یکدیگر اشاره دارد. منظور از صفحه آرایی کتاب نیز، فرآیند قرار دادن و ترتیب بخشیدن به متن، تصاویر و گرافیک در یک صفحه نرم‌افزاری و سپس چاپ آن‌ها است.

به‌طورکلی، صفحه آرایی کتاب هنر انتخاب فونت، فاصله خطوط، نقل قول‌ها، شماره صفحه، فاصله از حاشیه‌ها، زیباسازی و طراحی گرافیکی صفحات، جایگذاری مناسب عکس‌ها و سایر موارد است.

هر صفحه از یک کتاب (داستان، شعر، درسی، مصور، کتاب کودک و غیره) طرح‌بندی خاص خود را دارد. عناصر مختلف در صفحه آرایی می‌توانند خیلی ساده یا خیلی پیچیده طراحی شوند. اما تمرکز طراحان گرافیک باید به ایجاد صفحات بسیار چشم‌نواز معطوف باشد تا توجه مخاطبان را به خود جلب کند. صفحه آرایی کتاب برای تبلیغات اهمیت ویژه‌ای دارد، زیرا هدف نهایی جلب رضایت خریدار و فروش کتاب است.

اهمیت صفحه آرایی کتاب

زمانی که بخواهید یک کتاب پر فروش در بازار داشته باشید، باید مطمئن شوید که در صفحه آرایی کتاب خود، فاکتورهایی را رعایت کرده‌اید. بسیار مهم است که طرحی جذاب و چشم‌نواز ایجاد کنید تا بتوانید کتاب خود را به نحوی معرفی کنید که در مردم تأثیری جاودانه بگذارد.

مطمئن شوید که کتاب شما به دلیل صفحه آرایی غیر اصولی در قفسه‌های کتاب فروشی‌ها خاک نمی‌خورد! پس باید بدانید که جلب توجه مخاطب اولین و آخرین هدف از صفحه آرایی کتاب است. این‌جاست که صفحه آرایی مناسب باعث می‌شود، خواننده بتواند بدون مشکل، شرح موضوع یا داستان را بخواند و دنبال کند.

اهمیت صفحه آرایی زمانی مشخص می‌شود که خواننده انگیزه و روحیه خود را حفظ می‌کند تا از مطالعه لذت برده و کتاب را به اتمام برساند. در ایده‌آل‌ترین شکل، کاربر کتاب را بارها و بارها می‌خواند و آن را برای یک عمر در قفسه خانه خود نگه می‌دارد.

فواید صفحه آرایی کتاب

آرایش صفحات کتاب مزایای زیر را به همراه دارد:

• هماهنگی صفحات از نظر اندازه و شکل فونت، رنگ، تصویر و …
• کمک به ساده سازی طرح جهت افزایش خوانایی و توجه به متن
• کمک به خواننده در درک و تمرکز بر محتوای اصلی
• یکپارچه سازی عناصر در صفحات کتاب برای انتقال دقیق اطلاعات بدون شکست در متن
• تأکید بر احساسات کاربر با توجه به اصول صحیح صفحه آرایی
• کمک به معرفی و فروش بهتر کتاب در میان مردم

اصول صفحه آرایی کتاب

صفحه آرایی با سایر اصول اساسی طراحی گرافیک مانند: رنگ، کنتراست (میزان درخشندگی، تکرار، بافت) و تایپوگرافی عجین شده است. این مهم همچنین شامل اصول سلسله مراتب، تعادل، هم ترازی، مجاورت و فضا است. بیایید با جزئیات بیشتری به اصول صفحه آرایی بپردازیم:

سلسله مراتب (Hierarchy)

در طراحی، سلسله مراتب به ترتیب اهمیت عناصر در یک طرح اشاره دارد. یکی از راه‌های ایجاد سلسله مراتب اندازه است. به‌طور‌کلی، بزرگ‌ترین عنصر در یک طرح در رأس سلسه مراتب قرار دارد. پس دلیل اهمیت عناصر بزرگ‌تر این است که آن‌ها سریعاً توجه مخاطب را جلب می‌کنند.

روش دیگر برای ایجاد سلسله مراتب در یک طرح، بدون دستکاری اندازه، از طریق کنتراست است. عناصر با کنتراست بالاتر در میان عناصر با کنتراست پایین، بیشتر خودنمایی می‌کنند.

روش سوم برای ایجاد سلسله مراتب، موقعیت‌یابی عناصر است. عنصری که به تنهایی قرار دارد، بیشتر از گروهی از عناصر توجه را به خود جلب می‌کند. حتی اگر همه آن‌ها از اندازه و سطح کنتراست یکسان برخوردار باشند.

تعادل (Balance)

تعادل ذاتاً برای چشم انسان جذاب است. بنابراین ایجاد تعادل در صفحه آرایی کتاب منطقی است. یک طرح متعادل شامل تقارن، عدم تقارن یا تقارن شعاعی است. توازن متقارن و نامتقارن متداول‌ترین شیوه در طراحی و آسان‌ترین راه برای دستیابی یک چیدمان اصولی است.

تقارن شعاعی نیز می‌تواند در چاپ کتاب به خوبی عمل کند اما ایجاد آن در طراحی وب سایت دشوار است.

در قانون تعادل برخی موارد استثنا نیز وجود دارند. یک طراحی نامتعادل می‌تواند به‌طور مؤثری توجه را به سمت یک عنصر خاص جلب کند. با این حال، اگر به خوبی انجام نشود، طراحی نامتعادل گیج‌کننده به نظر خواهد رسید.

هم ترازی (Alignment)

در طراحی، دو نوع تراز اعم از تراز لبه و تراز وسط وجود دارند. ترازبندی لبه، مناسب زمانی است که عناصر در لبه بالا، پایین، چپ یا راست یک طرح تراز شوند.

ترازبندی راست به‌طور معمول برای متن استفاده می‌شود، زیرا متن فارسی را از راست به چپ می‌خوانیم.

تراز وسط برای بخش‌های کوچکتر متن مانند: عنوان، عکس، نمادها و سایر محتوای بصری استفاده می‌شود.

هم ترازی مؤثر به خوانایی و جریان چیدمان کمک می‌کند. استفاده از گریدها (Grids) تعیین نحوه ترازبندی عناصر در یک طرح را آسان‌تر می‌کند.

مجاورت (Proximity)

مجاورت به عناصری گفته می‌شود که در کنار هم قرار گرفته یا از نظر بصری به هم متصل می‌شوند. در طراحی، مجاورت از این جهت مهم است که بیننده را مطلع می‌کند که کدام عناصر با یکدیگر مرتبط هستند. عناصر غیر مرتبط باید از یکدیگر فاصله داشته باشند تا از ایجاد سردرگمی جلوگیری شود.

فضا (Space)

فضا در صفحه آرایی کتاب مهم است زیرا به جداسازی و سازماندهی عناصر مختلف کمک می‌کند. در یک گیرد، فضا به‌طور معمول شکاف بین ستون‌ها را پُر می‌کند. اما فضا می‌تواند توجه را به عناصری که در اطراف آن هستند نیز جلب کند. هنگام ایجاد یک طرح، ضروری است که عناصر مختلف فضا، تنفس کافی داشته باشند تا از خستگی بیش از حد بیننده با عناصر رقابتی جلوگیری کند.

عناصر صفحه آرایی کتاب

در طراحی گرافیکی، چیدمان ممکن است حاوی تعدادی عناصر مختلف باشد. در ادامه برخی از رایج‌ترین اِلمان‌ها در صفحه آرایی آورده شده‌اند:

• متن: عناصر متن شامل عناوین و پاراگراف‌ها هستند. در طراحی‌های سنگین متن، این عناصر باید به روش شهودی و آسان خوانده شوند.
• تصاویر: عکس‌ها و سایر محتوای بصری، به شکستن متن و برقراری ارتباط با پیام‌های خاص کتاب کمک می‌کند. تصاویر به ویژه در جذب بینندگان از طریق احساسات بسیار مؤثر هستند.
• خطوط: در صفحه آرایی کتاب از خطوط برای تقسیم مقاطع استفاده می‌شود. آن‌ها همچنین می‌توانند بر متن تأکید کنند.
• شکل‌ها: وقتی از شکل‌ها به خوبی استفاده شود، می‌توان طراوت و شخصیت را به طرح بخشید. مستطیل و دایره متداول‌ترین اشکال هستند اما روش‌های زیادی برای خلاقیت با اشکال وجود دارند که به خلاقیت طراح مربوط می‌شود.
• فضای سفید: افزودن فضای سفید بین بخش‌های یک طرح، باعث می‌شود کاربر هنگام مشاهده یک طراحی شلوغ، دچار خستگی نشود.

قالب و زمینه طراحی تعیین می‌کند که چگونه این عناصر در یک طرح پیاده سازی شوند. به عنوان مثال، کتاب‌های آموزشی معمولاً دارای متن زیاد و تصاویر کم هستند. در مقابل، کتاب‌های کودکان دارای متن کم و تصاویر زیاد هستند.

هنگام تصمیم‌گیری در مورد ایجاد تعادل بین عناصر مختلف یک طرح، ضروری است که همیشه تجربه کاربری را در نظر بگیرید. به عنوان مثال، یک دانشجو در جستجوی اطلاعات یا محتوای متنی کاربردی است. این را با کودکی مقایسه کنید از تصاویر لذت بیشتری می‌برد. بنابراین، در صفحه آرایی همیشه مخاطب هدف را در اولویت طراحی قرار دهید.

نرم‌افزارهای صفحه آرایی کتاب

محبوب‌ترین برنامه‌های کامپیوتری صفحه آرایی به شرح زیر هستند:

• این‌دیزاین (InDesign)
• کوارک اکسپر (QuarkXPress)
• ورد آفیس (Word Office)

کلام آخر

طراحی و صفحه آرایی کتاب شامل استفاده از تیترها، نقل قول‌ها، زیر عنوان‌ها، تصاویر و موارد دیگر است. چیدمان صفحه بستگی به هم ترازی عناصر طراحی دارد تا ظاهری جذاب و حرفه‌ای را به خواننده ارائه دهد. یک صفحه از کتاب که مشاهده یا پردازش آن برای خواننده دشوار است، تجربه کاربری ضعیفی را ارائه می‌دهد.

به‌طور‌کلی باید بگوییم: « اغلب خوانندگان امروزی صبر کمی دارند. آن‌ها دوست دارند در کم‌ترین زمان از خواندن یک صفحه از کتاب لذت ببرند، تا این احساس را در خود پیدا کنند که آیا این کتاب ارزش دارد که تا پایان خوانده شود یا خیر؟!»