شابک چیست؟

شابک چیست و چگونه می توان آن را دریافت کرد

دانستنی‌های کتاب
30 . 06 . 02

تحریریه جنگل

شابک یا شماره استاندارد بین‌المللی کتاب، در واقع شماره شناسایی اختصاصی برای هر کتاب است. با استفاده از شابک‌ها می‌توانید به راحتی کتاب‌های مورد نظر خود را، بدون آن که به اسم کتاب، ناشر، نویسنده یا سایر مشخصات آن نیاز داشته باشید جستجو کنید.

بیش از نیم قرن است که شابک یا ISBN، به شکل گسترده‌ای در جهان مورد استفاده قرار می‌گیرد. با توجه به تعداد زیادی از کتاب‌ها که هر سال چاپ می‌شوند، وجود این شماره اختصاصی اهمیت زیادی برای انبارداری، توزیع و جستجوی کتاب‌ها پیدا کرده است.

اگر نمی‌دانید شابک چیست و چگونه باید از آن استفاده کرد پیشنهاد می‌کنیم در ادامه این مطلب همراه چاپخانه جنگل باشید.

شابک چیست

شابک چیست؟ آشنایی با ISBN

شابک مخفف عبارت «شماره استاندارد بین المللی کتاب است». معادل انگلیسی و بین المللی شابک، ISBN است که در واقع خود مخفف عبارت International Standard Book Number محسوب می‌شود. شابک در حال حاضر یک عدد ۱۳ رقمی است که به عنوان شماره اختصاصی هر کتاب در قسمت شناسنامه، فیپای و پشت جلد کتاب به صورت یک بارکد چاپ می‌شود.

اولین بار شابک، به منظور ساده‌سازی دسترسی، ذخیره و توزیع کتاب‌ها، توسط صنف کتابداران انگلیس مورد استفاده قرار گرفت. در آن زمان یعنی سال ۱۹۶۶ وجود چنین شماره استانداردی بسیار ضروری به نظر می‌رسید.

بیشتر بخوانید: مراحل اخذ مجوز چاپ کتاب

شابک در آن زمان یک شماره ۱۰ رقمی بود. به تدریج و با گسترش کشورهای استفاده کننده از این سیستم شماره گذاری کتاب، تعداد آن به ۱۳ رقم افزایش پیدا کرد. به این ترتیب مشکلی در ایجاد شماره‌های یکسان برای کتاب‌های منتشره وجود ندارد، همچنین برای مدت طولانی نیازی به افزایش رقم‌های شابک وجود نخواهد داشت.

در حال حاضر اگر قصد چاپ کتاب را داشته باشید، یکی از مهم‌ترین مراحلی که باید پشت سر بگذارید تهیه شابک کتاب است. در صورت همکاری با چاپخانه انتشارات جنگل مشاوران با تجربه ما، اطلاعات کاملی در مورد نحوه دریافت ISBN در سریع‌ترین زمان ممکن را در اختیار شما قرار می‌دهند.

بیشتر بخوانید: چاپ کتاب بدون مجوز

کاربرد شابک

کاربرد شابک کتاب چیست؟ شماره شابک به چه محصولاتی اختصاص می‌یابد؟

به طور کلی کاربرد شابک، شماره‌گذاری و امکان دسترسی و جستجوی سریع کتاب‌ها است. با این حال شابک کتاب، فقط یکی از انواع شابک است که در هنگام چاپ کتاب باید آن را تهیه کنید. شما می‌توانید علاوه بر کتاب‌ها و جزوات چاپی، برای بسیاری از محصولات فرهنگی و موضوعات وابسته به آن نیز شابک دریافت کنید.

در واقع حتی نرم‌افزارهای آموزشی، فیلم‌ها و ویدیوها نیز قابلیت دریافت شابک را دارند. در اینجا مهم‌ترین محصولاتی که شماره شابک به آن‌ها اختصاص پیدا می‌کند را مشاهده می‌کنید:

  • نرم‌افزارهای آموزشی
  • کتاب‌ها و جزوات چاپی
  • آثار بریل
  • نقشه‌ها
  • فیلم‌ها، ویدئوها و ورقه‌های شفاف
  • کتاب‌های صوتی روی کاست یا لوح فشرده
  • نسخه‌های دیجیتالی کتاب‌های چاپی

ساختار شابک

شابک‌هایی که تا تاریخ ۱ ژانویه ۲۰۰۷ تعیین شده باشند دارای ۱۰ رقم، و شابک‌های بعد از آن دارای ۱۳ رقم هستند. هرکدام از این ساختارها، از چند جزء تشکیل شده‌اند. شابک ۱۰ رقمی از ۴ جزء و شابک ۱۳ رقمی از ۵ جزء.

  1. اگر شابک سیزده رقمی باشد، یک پیشوند سه رقمی دارد که در واقع یک کد GS1 است. پیشوندهایی که تا به حال استفاده شده‌اند عبارتند از: ۹۷۸ و ۹۷۹.
  2. رقم‌های بعدی، کدی هستند برای اشاره به یک منطقهٔ زبانی یا یک کشور. به این کد « شناسه گروه ثبتی » گفته می‌شود.
  3. رقم‌های بعدی کدی هستند برای معرفی انتشاراتی که کتاب را منتشر کرده‌است.
  4. رقم‌های بعد از آن کدی هستند برای ویراست به‌خصوص از آن کتاب خاص.
  5. رقم آخر، یک عدد کنترل یا سرجمع است که به کمک آن می‌توان صحت شابک مورد نظر را بررسی کرد.

تاریخچه شابک در ایران

در سال ۱۳۷۲ ایران به عضویت موسسه جهانی شابک در آمد. معاونت امور فرهنگی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، نمایندگی این موسسه جهانی در ایران به حساب می‌آید. شماره گروهی کشور ما در نظام شابک عدد ۹۶۴ است. تعیین  شماره شابک در ایران به خانه کتاب سپرده شده است.

تا به حال بیش از ۸۰۰۰ ناشر، به عضویت نظام شماره‌گذاری بین‌المللی کتاب درآمده‌اند و بیش از ۹۶ درصد کتاب‌های موجود در ایران، دارای شابک هستند. دلیل این موضوع نیز اجباری شدن استفاده از شابک از سوی ناشران است. وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، به عنوان متولی کار نشر در ایران، تنها اجازه چاپ کتاب‌هایی را می‌دهد که شماره شابک را دریافت کرده باشند.

شابک را از کجا دریافت کنیم؟ معرفی سایت شابک

در فرآیند چاپ کتاب در چاپخانه جنگل، بعد از تألیف یا ترجمه کتاب، پشت سر گذاشتن مراحل ویراستاری، حروف چینی و صفحه آرایی، نوبت به دریافت شابک می‌رسد. برای انجام این کار کافی است تا به سایت شابک در ایران مراجعه کنید. در حال حاضر سایت ISBN.IR امکان درخواست ثبت شماره شابک، تبدیل شابک به بارکد و تبدیل شابک ۱۰ به ۱۳ را فراهم کرده است.

بعد از دریافت شابک و فیپا، نوبت به مرحله صحافی کتاب می‌رسد. اگر قصد چاپ کتابی را دارید اما آشنایی کامل با صحافی کتاب ندارید، پیشنهاد می‌کنیم با مطالعه صحافی کتاب چیست؟ با یکی از مهم‌ترین مراحل چاپ کتاب که تأثیر زیادی در فروش آن دارد آشنا شوید.

فیپا چیست و چه تفاوتی با شابک دارد؟

بعد از دریافت شابک، کتاب شما به کتابخانه ملی ایران ارسال می‌شود، تا فیپا دریافت کند. از آن‌جایی که معمولاً اصطلاحات فیپا و شابک باهم به کار برده می‌شوند، بسیاری از افراد با معنای دقیق و تفاوت آن‌ها آشنا نیستند. تا اینجا با مفهوم شابک آشنا شدیم و حالا نوبت به آشنایی با فیپا می‌رسد.

فیپا یا فهرست‌نویسی پیش از چاپ، عبارت است از فهرست‌نویسی توصیفی و تحلیلی کتاب، که پیش از انتشار در صفحه حقوقی یا صفحه شناسنامه کتاب درج می‌شود. فیپا توسط اداره کل سازمان اسناد و کتابخانه ملی صادر می‌شود.

این مرکز به طور اختصاصی اقدام به صدور فیپا می‌کند و هیچ نماینده‌ای در سطح کشور ندارد. صادر شدن فیپا توسط کتابخانه ملی به‌صورت رایگان انجام می‌شود. فیپا و شابک در کنار هم، باعث کاهش هزینه فهرست‌نویسی و سهولت در جستجوی کتاب در کتابخانه‌ها و مراکز اطلاعاتی کشور می‌شوند. همچنین یک دست شدن اطلاعات کتاب شناختی فهرست‌های کتابخانه‌های کشور را نیز به دنبال دارند.

بیشتر بخوانید: مجوز فیپا چیست

شاپا چیست و چه تفاوتی با شابک دارد؟

شاپا یا ISSN مخفف عبارت International Standard Serial Number است، که در زبان فارسی به آن شماره استاندارد بین المللی پیایندها می‌گویند. شاپا یک شماره ۸ رقمی است که دریافت آن برای پیایندها یا بسیاری از نشریات مانند مجله‌ها، روزنامه‌ها، سالنامه، صورت جلسات همایش‌ها، گزارش‌های انجمن‌های علمی و فروست‌های تک نگاشتی استفاده می‌شود.

در واقع اگر قصد چاپ مجله یا روزنامه را دارید، به جای شابک باید به فکر دریافت شاپا باشید.

استعلام شابک

مراحل دریافت شابک کتاب چیست؟

نخستین مرحله بعد از نگارش یک کتاب، گرفتن مجوز برای چاپ آن است، که توسط نویسنده انجام می‌شود. پیش‌تر هم گفتیم که شابک، همان مجوز برای چاپ یک کتاب است که از طریق آن می‌توان به تمام اطلاعات کتاب دسترسی پیدا کرد. شما می‌توانید برای دریافت شابک کتاب، از طریق سایت ISBN.ir اقدام کنید. بعد از ورود به سایت و ثبت‌نام در آن، باید جایگاه خود را به‌عنوان ناشر یا ناشر مولف تعیین کنید.

بهتر است بدانیم به چه‌ افرادی ناشر و ناشر مولف گفته می‌شود؟

  • ناشر کتاب: انتشارات و یا شرکتی است که مسئولیت مجوز نشر کتاب را به صورت حقوقی بر عهده دارد. برای دریافت شابک به‌عنوان یک ناشر، بعد از عضویت در سایت ISBN.IR باید مدارک مربوط به شرکت و یا انتشارات خود (تصویر پروانه نشر، تصویر کارت ملی ناشر و…) را آپلود کنید. پس از سپری شدن یک روز کاری (۲۴ ساعت) پرتال شابک شما فعال می‌شود. در این صورت شما می‌توانید به بخش درخواست شابک رفته و برای گرفتن شابک کتاب خود اقدام کنید.
  • ناشر مولف: شخصی است که بدون مراجعه به مراکز نشر حقوقی، به صورت حقیقی کتاب خود را چاپ می‌کند. برای دریافت شابک به‌عنوان یک ناشرمولف، به سایت می‌روید و مشخصات کامل و تصویر کارت ملی خود را آپلود می‌کنید. مراتب فعال‌سازی اکانت شما در سایت، پس از سپری شدن یک روز کاری، از طریق ایمیل و شماره تلفن خواهد بود. پس از اتمام این مراحل شما می‌توانید از بخش درخواست شابک، اقدام به گرفتن شابک برای کتاب خود کنید.

بیشتر بخوانید: مجوز نشر الکترونیک چیست

استعلام شابک کتاب، جستجوی کتاب با شماره شابک آن

برخی از ناشران سودجو، از شماره شابک کتاب جعلی استفاده کرده و یا از یک شماره، برای چندین کتاب استفاده می‌کنند! این کار قانونی نیست و نویسنده را با مشکل مواجه خواهد کرد. برای اینکه نویسنده بتواند از قانونی بودن چاپ کتاب خود اطمینان حاصل کند، می‌تواند با مراجعه به سایت کتابخانه ملی، سایت شابک یا سایت خانه کتاب، از روش استعلام شابک کتاب یا جستجوی کتاب با شماره شابک استفاده کند.

یعنی شماره شابک ۱۳ رقمی درج شده در پشت کتاب خود را، داخل این سایت‌ها جستجو کرده و از وجود کتاب خود در سایت اطمینان حاصل کند. همچنین شما می‌توانید با در دست داشتن شماره شابک یک کتاب، عنوان، نام نویسنده، نام ناشر و سایر اطلاعات مربوط به کتاب را به دست آورید. شماره شابک منحصربه‌فرد بوده و برای هر کتاب به‌صورت جداگانه در نظر گرفته می‌شود.

دریافت شابک کتاب خود را به چاپخانه جنگل بسپارید

در این مقاله با پاسخ سوالاتی مثل: شابک کتاب چیست؟ چه کاربردی دارد؟ و چرا باید از آن استفاده کنیم؟ آشنا شدیم. دریافت شابک، یکی از مراحل اصلی چاپ کتاب و دریافت مجوز وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی است. اگر قصد چاپ کتابی را دارید، می‌توانید با ثبت سفارش در سایت چاپخانه جنگل، تمامی فرآیند چاپ کتاب را به جنگل بسپارید و از مشاوره تکنسین‌های حرفه‌ای ما، در مورد نحوه دریافت شابک بهره مند شوید.

برای کسب اطلاعات بیشتر می‌توانید با شماره تلفن ۰۲۱۵۴۱۱۳ تماس بگیرید. همکاران حرفه‌ای ما در بخش پشتیبانی، مشتاق شنیدن صدای گرم شما هستند.

 

 

نظرات کاربران

دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *

مشاوره رایگان

مشاوره چاپ و طراحی

برای دریافت مشاوره رایگان خدمات چاپ و طراحی، شماره تلفن همراه خود را وارد کنید. کارشناسان چاپخانه انتشارات جنگل در اولین فرصت با شما تماس می‌گیرند.