چاپ کتاب در ایران نیازمند اخذ سه مجوز اختصاصی است. مجوز شابک، مجوز فیپا و مجوز چاپ فرهنگ و ارشاد اسلامی سه مجوزی هستند که بسته به نوع کتاب باید تهیه شوند.
عنوان فیپا خلاصه شده فهرست‌نویسی کتاب براساس استانداردهای بین‌المللی و پیش از چاپ کتاب است. فیپا به خوانندگان و جویندگان کتاب کمک می‌کند با سهولت و سرعت بیشتری کتاب مورد نظر را از بین فهرست بلندبالای کتاب‌های منتشر شده پیدا کنند.
اما چطور مجوز فیپا را می‌توان دریافت کرد؟ اخذ مجوز چقدر زمان می‌برد و چه کتاب‌هایی نیازمند مجوز فیپا هستند؟ در این مطلب تلاش کردیم به همه این سوال‌ها جواب دهیم.
بیشتر بخوانید: مراحل اخذ مجوز چاپ کتاب
طرح فهرست نویسی پیش ازچاپ برای اولین بار در امریکا در سال ۱۸۷۰ به صورت غیر رسمی پیشنهاد شد. بعد از آن درسال ۱۹۰۱ کتابخانه کنگره آمریکا به طور رسمی این کار را آغاز کرد. در سال ۱۹۷۳ کتابخانه کنگره با روشی جدید که از طرح فهرست نویسی از ایده گرفته شده بود، این کار را دوباره شروع کرد. بعد از سه سال ۶۵% از کتابخانه های امریکا دارای فهرست برگه بودند.
در انگلستان از سال ۱۸۷۷ پیشنهاد فهرست نویسی به صورت غیر رسمی ارائه شد اما از سال ۱۹۷۷ رسما آغاز شد. در سال ۱۹۸۱، ۹۰% درصد از کتابخانه های انگلستان از فهرست نویسی فیپا استفاده می‌کردند. درحال حاضر بسیاری از کشورهای دنیا از فهرست نویسی در ثبت کتاب‌ها استفاده می‌کنند. فهرست نویسی پیش از انتشار یا همان فیپا اولین بار در ایران توسط دانشگاه تهران در سال ۱۳۴۳ برای کتاب‌های انتشارات خودش استفاده شد. این طرح به صورت آزمایشی با همکاری کتابخانه ملی و با مشارکت برخی از ناشران به صورت آزمایشی اجرا شد. پس از اطمینان از موفقیت طرح در سال ۱۳۷۵ مجلس این طرح را تصویب کرد.
بیشتر بخوانید: مجوز نشر الکترونیک چیست
فهرست نویسی پیش از انتشار کتاب فوایدی دارد که در ادامه مهمترین آن‌ها را باهم بررسی می‌کنیم.
بیشتر بخوانید: چاپ کتاب بدون مجوز
در ایران صدور مجوز فیپا تنها توسط سازمان اسناد و کتابخانه ملی جمهوری اسلامی ایران انجام می‌گیرد. این سازمان، اطلاعات فیپا را به صورت رایگان در اختیار انتشارات و نویسندگان کتاب قرار می‌دهد.
درخواست فیپا تنها به صورت الکترونیکی امکان پذیر است. بنابراین لازم است تا ناشران حقوقی یا حقیقی ابتدا به عضویت فیپای الکترونیکی درآمده و پس از دریافت شناسه کاربری و رمز عبور، درخواست خود (شامل تکمیل پرسشنامه و الحاق فایل های مربوط به کتاب) را به صورت الکترونیکی به وب گاه سازمان اسناد و کتابخانه ملی ارسال نمایند.
پس از ارسال درخواست فیپا، کد رهگیری به منزله رسید، به ناشر اعلام می گردد. در صورتی که اطلاعات ارسالی کامل و صحیح باشد، پس از گذشت مدت زمان معین، فیپای کتاب در سایت سازمان اسناد و کتابخانه ملی قابل رویت خواهد بود. فرآیند صدور فیپای الکترونیکی در صورت کامل بودن و صحت اطلاعات ارائه شده توسط ناشر، برای کتاب‌های تجدید چاپی، ۳ روز، کتاب‌های چاپ شده توسط ناشر دیگر، ۵ روز و برای کتاب های چاپ اول ۱۲ روز کاری، نیاز دارد.
مواردی که نیاز به فهرست نویسی مجدد دارند:
نکته ای که مطرح است این است که برای استعلام مشخصات فیپای کتاب خود می توانند در سایت کتابخانه ملی اطلاعات فیپای دریافت شده را وارد کرده و مشخصات کتاب خود را بررسی کرده و از صحت فیپا مطمئن شوند. نویسندگان یا مترجمان باید در نظر داشته باشند که هنگام دریافت فیپا برای کتاب‌هایی که ترجمه شده است، اسکن از صفحه نخست کتاب اصلی الزامی است.
فهرست نویسی فقط برای کتاب‌ها نیست، منابع دیگر هم در فهرست فیپا قرار دارند و قابل ثبت هستند. اما برای این دسته از آثار شماره دیویی و کنگره اختصاص نمی‌دهند. درحال حاضر درخواست فیپا برای منابعی غیر از کتاب، از طریق تکمیل فرم مربوطه و ارسال فایل مورد نظر به نشانی nbm-fipa@nlai.ir امکان پذیر است. فایل بعضی از منابع به دلیل حجم بالا از طریق نشانی ذکر شده مقدور نیست و فایل مربوطه به همراه فایل تکمیل شده از طریق مراجعه حضوری به واحد فیپا ارائه می‌شود. اعلام وصول فایل از طریق پست الکترونیکی به ناشر یا نویسنده اطلاع رسانی می‌شود.
گاهی ممکن است در شرایطی خاص، صدور مجوز فیپا با مشکل مواجه شود. در ادامه فهرستی از مهمترین اشکالاتی که ممکن موجب نقص در پرونده و عدم صدرو مجوز فیپا شود را بررسی می‌کنیم.
فهرست نویسی یک امر لازم و حیاتی است که در پیش از چاپ کتاب انجام می‌شود. فیپا شامل عنوان و مشخصات نویسنده و مشخصات چاپی کتاب و شابک و غیره می‌شود که همگی برای طبقه‌بندی کتاب و سهولت در دسترسی به آن‌ها نیاز است. برای دریافت مجوز فیپا لازم است تا با مراجعه به وب سایت آن از قسمت درخواست فیپا اقدام کنید. بعد از ثبت درخواست و ارائه مدارک لازم، مجوز شما ظرف چند روز کاری صادر خواهد شد.
مشاوره رایگان
برای دریافت مشاوره رایگان خدمات چاپ و طراحی، شماره تلفن همراه خود را وارد کنید. کارشناسان جنگل در اولین فرصت با شما تماس می‌گیرند.
نظرات کاربران