صحافی ته دوخت چیست
صحافی بخش مهمی از فرایند چاپ و نشر است. انتشار محصولات با کیفیت، بدون صحافی مناسب، ارزش، زیبایی و دوام کار را کاهش می‌دهد.
در این مطلب با صحافی ته دوخت، که یکی از کاربردی‌ترین انواع صحافی است آشنا می‌شوید و می‌توانید با توجه به نیازتانف نوع صحافی محصول خود را انتخاب کنید.
فرآیند صحافی چگونه است؟
به‌طور کلی فرآیند صحافی به این شکل است که فرم‌های چاپ شده متن، به‌وسیله دستگاه مخصوص تا کردن برگه‌ها و بر اساس قطع کتاب، تا شده، سپس به‌وسیله ماشین صحافی ترتیب می‌شوند.
در این مرحله با توجه به نوع صحافی، ماشین صحافی که می‌تواند چسب، مفتول‌زن، دوخت و جلدسازی باشد، برگه‌ها را به جلد متصل می‌کند. در نهایت برگه‌ها بر اساس قطع استاندارد برش خورده و مرحله صحافی به پایان می‌رسد.
تاریخچه صحافی
تاریخ‌دانان تاریخ جلدسازی را متفاوت بیان کرده‌اند. بعضی آن را هم‌زمان با شکل گیری کتاب دانسته‌اند. فن صحافی به‌وسیله به‌هم بستن کناره صفحات به یکدیگر، پس از رواج استفاده از پارشمن (نوشتن روی پوست حیوانات) معمول شد.
در نخستین کتاب‌های صحافی شده، صفحات کتاب را میان دو تخته ضخیم قرار می‌دادند و تخته‌ها را با چفت یا نوار، یا بندهای چرمی می‌بستند. ماده‌ای که معمولا برای پوشش به‌کار می‌رفت از جنس چرم بود، ولی عاج، نقره، طلا، ابریشم و مخمل نیز گزینه‌های دیگر بودند.
تا قرن دوم بعد از میلاد، کتاب به شکل امروزی وجود نداشت. در مصر، رفته رفته طومارهای پاپیروس جای خود را به ورق‌های پاپیروس و یا پوست دادند. کتاب‌های مقدس مربوط به این دوره، مستطیل شکل بودند و برگه‌های آن‌ها از ته به یکدیگر دوخته شده بود.
این کتاب‌ها را برای حفاظت بیشتر با جلدهای محکمی که از باقی مانده‌های پاپیروس و یا تکه‌های چوب درست شده بود، می‌پوشاندند. با گذشت زمان و پیشرفت دباغی پوست و به وجود آمدن پارشمن، چرم نازکی روی این جلد می‌کشیدند و حتی آن را با طرح‌های طلایی تزیین می‌کردند.
در گذشته به این حرفه ورّاقی نیز می‌گفتند، که شامل مواردی چون نسخه نویسی و تهیه رونوشت و تکثیر کتاب و موارد دیگری نیز می‌شد.
وسایل مورد استفاده در صحافی
فرآیند صحافی کتاب نیازمند وسایل و ابزارآلاتی است که با استفاده از آن‌ها صحافی انجام می‌شود. در ادامه با تعدادی از وسایل مورد استفاده در صحافی آشنا می‌شویم:
- قید: وسیله‌ای شبیه گیره و پرس از جنس چوب است که کتاب بین آن قرار می‌گیرد.
- کارگاه: وسیله‌ای چوبی در صحافی سنتی برای ته دوخت فرم‌ها با نخ
- درفش: وسیله‌ای برای سوراخ کردن و جمع کردن گوشه‌های جلد چرمی
- مشته: وسیله‌ای برنجی برای گرد کردن عطف کتاب
- اسکور یا اسکل: تا زدن
- شفره: نوعی کاردک برای نازک کردن چرم
در فرآيند طراحی تا چاپ يكی از مراحل بسيار ظريف، سرنوشت ساز و موثر در قیمت نهایی و کیفیت محصول، صحافی است. كارهای نفيس بسیاری در اين مرحله از بين رفته و تقريباً باطله می‌شوند. بسياری از مشكلات كه در اين مرحله مشخص می‌شوند در زمان طراحی و صفحه‌بندی با بی‌دقتی‌های متعدد ايجاد شده است. مشکلات دیگری که به وجود می‌آید، در مرحله صحافی و به‌خصوص در كار كتاب، موقع چاپ ايجاد می‌شود.
انواع صحافی
در فرآیند صحافی با توجه به تعداد، نوع کاغذ و نوع چاپ می‌توان از روش‌های گوناگونی استفاده کرد. البته صحافی به دو روش کلی صحافی تک برگی و غیر تک برگی تقسیم می‌شود.
صحافی تک برگی شامل موارد زیر می‌شود:
- گیره‌های حلقه‌ای باز شو
- صحافی میخی یا پیچ پلاستیکی
- صحافی با شیرازه
- صحافی سیمی مارپیچ
- صحافی شانه پلاستیکی
- فنر دوبل
صحافی غیر تک برگی در انواع زیر صورت می‌گیرد:
- مفتول (لوپ و تخت)
- صحافی ته‌چسب (چسب‌گرم، چسب سرد، گرمایشی)
- صحافی ته دوخت
- صحافی منگنه
- گالینگور (جلد سخت)
بیشتر بخوانید: مراحل صحافی چیست
صحافی ته چسب
در صحافی چسب همانند صحافی ته دوخت، فرم‌ها در كنار هم قرار گرفته و از ته دوخته می‌شوند. با این تفاوت كه در صحافی ته‌چسب فرم‌های آماده شده صفحات روی هم قرار می‌گیرند، ته كار برش خورده و سپس به جلد چسب می‌شود. این نوع از صحافی به دو شیوه چسب گرم و چسب سرد انجام می‌شود.
چسب گرم
در این صحافی فرم‌ها پس از تا شدن کنار هم قرار گرفته (به ترتیب)، از ته چسب گرم می‌شوند. برای استحکام بیشتر می‌توان قبل از چسب زدن، فرم‌های چاپی را به هم دوخت.
چسب سرد
شیوه کار مانند چسب گرم است، با این تفاوت که چسب در این نوع صحافی حرارت نمی‌بیند. صحافی چسب سرد (چسب پلی‌اورتان) غالبا برای کتاب‌های جلد سخت گالینگور نظیر کتب نفیس، سررسید و تقویم رومیزی استفاده می‌شود.
صحافی ته دوخت چیست؟
صحافی ته دوخت، یکی از انواع صحافی است که در آن با استفاده از نخ مخصوص، کاغذها را به هم می‌دوزند تا مقاومت آن‌ها افزایش پیدا کند و از هم جدا نشود. در صحافی ته دوخت، سنبه کاغذها را سوراخ کرده، سوزن همراه با نخ به بقیه برگه‌ها نفوذ می‌کند. مرغک نخ را گرفته به سمت قلاب هدایت می کند و نخ توسط قلاب به سمت بالا کشیده می شود. یعنی هم زمان سنبه سوراخ اول و دوم را ایجاد می کند. در سوراخ اولی نخ و سوزن وارد می‌شود و در سوراخ دوم، قلاب نخ را به سمت بالا فشار می‌دهد. هر قلاب از داخل نخ قبلی رد شده و یک زنجیره ایجاد می‌کند.
در این صحافی فرم‌های مورد نظر به دسته‌های ۱۶،۸ و یا ۳۲تایی تقسیم می‌شود، سپس توسط دستگاه ترتیب کن و یا به صورت دستی ترتیب شده و با دستگاه دوخت به همدیگر دوخته می‌شوند.
دوخت فرم‌های کتاب با نخ، معمولا برای بالا بردن کیفیت صحافی کتاب و بعضی مجلات به کار می‌رود. ته دوزی فرم‌ها با نخ به صورت دستی نیز ممکن است، اما اغلب این عمل با استفاده از ماشین نخ دوزی انجام می‌شود. به این صورت که ادامه بخیه‌های دوخت هر فرم، برای دوخت فرم دیگر استفاده شده و در نهایت یک مجموعه به‌هم پیوسته از فرم‌ها را تشکیل می‌دهد. ماشین‌های دوخت نخی می‌تواند فرم‌های تا ضخامت ۴۰ میلی‌متر را نخ دوزی کنند. طول بخیه‌ها تا ۲۵ میلی‌لیتر نیز می‌رسد.
البته اساسا کتاب‌های ارزان قیمت را ته‌دوزی نمی‌کنند، بلکه بسیاری از آن‌ها را به کمک ماشین مخصوص، به طریقه ته‌چسب، صحافی می‌کنند. بعضی اوقات نیز فرم‌های یک کتاب را فقط با کوک فلزی می‌دوزند و با چسب به جلد می‌چسبانند.
جمع بندی
در صحافی ته دوخت کیفیت نخ بسیار مهم است. گاهی برای استحکام بیشتر، علاوه بر دوخت از چسب نیز استفاده می‌شود. آنچه که در صحافی ته دوخت به عنوان مزیت محسوب می‌شود این است که، عمر محصول بیشتر شده و شکل ظاهری خود را برای مدت بیشتری حفظ می‌کند. اما باید در نظر داشت همیشه ارائه کار با کیفیت بیشتر، هزینه بیشتری ایجاد می‌کند و زمان بیشتری نیز صرف تولید این کار می‌شود.
نظرات کاربران