امروزه مراحل چاپ کتاب، روند مشخص و پیچیده‌ای دارد و متخصصان این صنعت در تلاش‌اند با اطلاع از آخرین دستگاه‌ها و ماشین‌آلات، محصولاتی با بهترین کیفیت چاپی داشته باشند.
با این همه چاپ مراحل مشخص و معینی دارد و برای اینکه یک کتاب منتشر شود، باید این مراحل را طی کند:
- طراحی و صفحه‌آرایی
- اقدامات پیش از چاپ
- لیتوگرافی
- چاپ
- صحافی
- اقدامات پس از چاپ
- بسته‌بندی
در ایران معمولا این مراحل توسط سه واحد تولیدی مختلف عرضه می‌شود:
بنابراین ناشران داخلی برای چاپ کتاب و محصولات چاپی خود معمولا با سه واحد تولیدی در ارتباط هستند و خود مراحل چاپ را دنبال می‌کنند.
در حالی که در چاپخانه جنگل، تمام این مراحل در یک واحد تولیدی انجام می‌شود. در نتیجه ناشران و دیگر مشتریان چاپی از پیگیری فرآیند چاپ و ارتباط با واحدهای تولیدی دیگر بی‌نیاز هستند.
در این مطلب تلاش کردیم هر کدام از مراحل مختلف چاپ را به صورت مجزا معرفی کنیم و بگوییم در هر مرحله چاپگران چه فرآیندهایی روی کتاب اعمال می‌کنند تا در نهایت به محصول نهایی آماده عرضه تبدیل می‌شود.
طراحی و صفحه‌آرایی
قبل از شروع فرآیند چاپ با دستگاه‌های چاپی، اول باید بدانیم چه چیزی چاپ می‌کنیم. برای این که کتابی را چاپ کنیم، به طور معمول متن آن را در اختیار داریم، اما داشتن متن مشخص نمی‌کند کتاب ما چند صفحه دارد یا جلد آن چه تصاویری خواهد داشت.
در این مرحله، طراحی و صفحه‌آرایی شروع می‌شود. طراح و صفحه‌آرا با توجه به معیارهای متعددی مانند جامعه هدف و تصاویری که قرار است در کتاب باشد، فرآیند صفحه‌آرایی را شروع می‌کند. در روند صفحه‌آرایی، طول خط‌ها، اندازه صفحه‌ها، فونت استفاده شده در متن و تمام جزئیات موجود در صفحه‌ها مشخص می‌شود.
بیشتر بخوانید: مراحل چاپ کتاب علمی
در مرحله طراحی، متن نوشته شده، شکل و ظاهر کتاب به خود می‌گیرد و به فایل آماده به چاپ تبدیل می‌شود. برای مثال جلد نسبت به محتوا و ژانر کتاب و با توجه به جامعه هدف آن طراحی می‌شود. یا اگر درون صفحات کتاب طرح‌ها یا الگو‌هایی نیاز باشد، طراح آنها را طراحی می‌کند.
بیشتر بخوانید: نکات مهم در طراحی فایل چاپ
با ثبت سفارش در مجموعه جنگل می‌توانید متن نوشته شده مورد نظر خود را به طراحان جنگل بسپارید. با چاپ کتاب در جنگل، تمام این مراحل به صورت رایگان برای شما انجام خواهد شد.
پس از این که مرحله طراحی و صفحه‌آرایی به پایان رسید، یک نمای کلی و تقریبی از محصول چاپی نهایی به‌دست می‌آید که قابل ارائه به شماست و می‌توانید محصول آماده شده خود را ببینید. این موضوع از هدررفت زمان و منابع برای تولید محصول نامناسب، جلوگیری می‌کند. پس از تایید مشتری، به مراحل چاپ توسط دستگاه‌ها می‌رسیم.
البته پیش از این که وارد مراحل چاپ شویم و در بسیاری از موارد حتی قبل از طراحی و صفحه‌آرایی، باید مجوز‌هایی برای کتاب مورد نظر گرفته شود. مجوز فیپا، مجوز شابک یا ISBN و اگر کتاب شما در ایران منتشر می‌شود، مجوز وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی نیز از مجوز‌هایی است که باید برای انتشار کتاب داشته باشید. انتشارات‌های مختلف، رویکرد‌های متفاوتی نسبت به این مجوز‌ها دارند. برای مثال انتشارات جنگل تمام کار‌های اداری مربوط به مجوز‌های گفته شده را برای شما انجام می‌دهد.
لیتوگرافی
اولین مرحله از تولید محصولات چاپی، لیتوگرافی است.
هدف از مرحله لیتوگرافی، تبدیل برگه‌های کتاب یا فایل‌های چاپ به صفحه‌هایی آلومینیومی است که به آنها پلیت نیز می‌گویند. این صفحه‌های آلومینیومی بخش بسیار مهمی از روند چاپ را تشکیل می‌دهند.
صفحه‌های کتاب اصلی یا فایل‌های محصول چاپی ابتدا اسکن می‌شوند و توسط دستگاه‌های مخصوصی روی پلیت‌های آلومینیومی حک می‌شوند. این حکاکی به کمک فلز روی انجام می‌شود و به همین علت کار با این دستگاه‌ها نیازمند تخصص، تجربه و احتیاط است، زیرا ممکن است برای سلامتی خطرناک باشد.
پلیت‌های آلومینیومی در مراحل بعدی مورد استفاده قرار می‌گیرند تا کتاب از طریق آنها چاپ شود. به همین علت، دقت و ظرافت تولید این صفحات آلومینیومی در مراحل چاپ تاثیر بسزایی دارد. برای مثال اگر صفحه‌ای کج شود، در تمام محصولات چاپ شده آن صفحه به صورت کج چاپ خواهد شد.
پیش از چاپ
پس از این که مرحله لیتوگرافی تمام شد و صفحه‌های آلومینیومی آماده چاپ شدند، آمادگی‌های لازم برای راه‌اندازی دستگاه‌های چاپ انجام می‌شود. کار‌های قبلی از آنها خارج شده و پس از سرویس، فرایند چاپ شروع می‌شود. اگر ناظری برای چاپ محصولات از طرف مشتری در نظر گرفته شود، در این مرحله به ناظر چاپ خبر داده می‌شود که از روند چاپ بازدید کند.
بیشتر بخوانید: ناظر چاپ کیست
پس از این که مراحل آماده‌سازی چاپ پایان گرفت و دستگاه‌های مخصوص آماده چاپ شدند، به مرحله چاپ می‌رسیم که طولانی‌ترین مرحله از مراحل چاپ است.
چاپ
پلیت‌های آلومینیومی درست شده در مرحله لیتوگرافی، به دستگاه‌های چاپ منتقل می‌شوند و در برج‌های مخصوصی از دستگاه‌های چاپ قرار می‌گیرند.
اگر محصول چاپی مورد نظر رنگی باشد، برای هر رنگ، یک صفحه آلومینیومی جداگانه باید در نظر گرفته شود. دستگاه‌های چاپ با خواندن از روی پلیت‌های لیتوگرافی، با سرعت بالایی آنها را چاپ می‌کنند. باید در نظر داشت که انتخاب جنس کاغذ و طراحی و صفحه‌بندی در این مرحله بسیار مهم است، زیرا پلیت‌ها به نسبت صفحه‌بندی و حتی نوع صحافی گرفته می‌شوند و چاپ نیز براساس این موارد انجام می‌شود.
برای مثال در صورتی که شما قطع رقعی و کاغذ تحریر را انتخاب کرده باشید، جوهر متفاوتی باید نسبت به کاغذ گلاسه انتخاب شود و چاپ آن نیز با توجه به رقعی بودن قطع، ممکن است توسط ماشین‌های متفاوتی چاپ شود.
به هر حال کاغذ مورد نظر و رنگ‌های انتخاب شده در دستگاه‌های چاپ قرار می‌گیرند و به کمک پلیت‌های لیتوگرافی، فرایند چاپ آغاز می‌شود. ماشین‌های چاپ مدرن با سرعت بالایی برگه‌های خام و بی‌رنگ را به برگه‌هایی پر از نوشته و عکس تبدیل می‌کنند.
در صورتی که محصول شما چند‌رنگ باشد، در چاپ آن هر رنگ به صورت جداگانه و به صورت مرحله‌ای روی کاغذ قرار می‌گیرد و در نهایت کاغذی یک یا چند‌رنگ به شما تحویل می‌دهد.
مرحله چاپ فرآیندهای پیچیده‌ای دارد . در این مرحله از چاپ، شما تعداد زیادی برگه با الگوهای یکسان خواهید داشت. هر دستگاه یک کاغذ بزرگ چاپ می‌کند. این کاغذها شامل چند برگه از کتاب به صورت پشت و رو است که اندازه آنها می‌تواند بسته به قطع انتخابی مشتری متفاوت باشد.
در این فرآیند از مراحل چاپ کتاب در چاپخانه، ناظران چاپ و کنترل‌کنندگان کیفیت چاپ، به صورت تصادفی یکی از این برگه‌های بزرگ را بیرون می‌آورند تا از نظر کیفیت چاپ نوشته و رنگ آنها را بررسی کنند. زیرا در مرحله چاپ افست، اگر پلیت‌های لیتوگرافی تکان بخورند یا کالیبره بودن دستگاه برهم بخورد، کیفیت چاپ پایین می‌آید.
بیشتر بخوانید: چگونه کتاب خود را چاپ کنیم
پس از این که این مرحله نیز به پایان رسید، برگه‌های بزرگی که توسط ماشین‌های چاپ تولید شده‌اند، به صورت‌دسته‌ای به مرحله بعدی می‌روند.
صحافی
صحافی به فرآیندی گفته می‌شود که روی برگه‌های خام ماشین‌های چاپ انجام می‌شود. در مرحله قبلی گفتیم نتیجه کار دستگاه‌های چاپ برگه‌هایی بزرگ، با الگوهای تکراری می‌شود.
اولین قدم برای تبدیل آنها به یک کتاب یا محصول چاپی دیگر، برش آنهاست. برگه‌ها توسط ماشین‌ها برش می‌خورند و به صفحه‌هایی کوچک‌تر تبدیل می‌شوند. پس از این، صفحه‌های کوچک‌تر توسط دستگاهی به نام «تا کن» تا می‌شوند که در نهایت کتاب را تشکیل می‌دهند.
پس از این که عمل برش و تا کردن صفحه‌ها تمام شد، فرآیندی به نام صفحه‌چینی آغاز می‌شود. در این فرآیند صفحه‌های کتاب به صورت مرتب یکی پس از دیگری قرار می‌گیرند تا ترتیب برگه‌هادرست شود.
ماشین‌آلات بخش صحافی، از هر دسته برگه‌های تا شده، یک برگه بر‌می‌دارد و آنها را پروی هم قرار می‌دهد و با پرس دستگاهی، بهم نزدیک می‌کند.
پس از پایان صفحه‌چینی، تعدادی برگه مرتب شده داریم که روی هم قرار گرفته‌اند. بنابراین نوبت به اتصال برگه‌ها به هم می‌رسد. نوع اتصال برگه‌ها به یکدیگر، به انتخاب مشتری صورت می‌گیرد. اما در صورتی که بخواهید، کارشناسان جنگل هم به شما در انتخاب بهترین صحافی برای محصول چاپی خود کمک می‌کنند.صحافی انواع مختلفی دارد و برگه‌های کتاب و محصولات چاپی به شکل‌های مختلفی به یکدیگر متصل می‌شوند:
- دوخت
- چسب
- دوخت و چسب (PUR)
- مفتول (منگنه)
- سیمی(فنری)
هر کدام از دسته‌هایی که در بالا از آنها نام برده شد، گونه‌های مختلفی دارند که کاربرد هر یک از آنها با دیگری متفاوت است.
پس از این که دوخت برگه‌های کتاب‌ها به یکدیگر ، مرحله‌ای از صحافی باقی می‌ماند که آن را جلدگذاری می‌نامیم. در این مرحله بسته به نوع انتخاب مشتری و نوع کتاب یا محصول چاپی، جلدگذاری انجام می‌شود.
جلد کتاب‌ها یکی از مهم‌ترین اجزای آنها هستند. جلد، کتاب را از گزند آب و خاک و فرسایش در امان نگه می‌دارد و باعث جذب مخاطب می‌شود. جلد‌ها ممکن است سخت، نیمه‌سخت یا نرم باشند. پس از این که جلدگذاری انجام شد، کتاب‌ها آماده‌اند تا به سلامت از مرحله صحافی عبور کنند و به مراحل بعدی بروند.
خدمات طراحی جلد انواع مختلفی دارد. امروزه دستگاه‌ها و ابزارهای زیادی برای طراحی و نمایش هرچه بهتر جلد کتاب‌ها وجود دارد که به ناشران و تولیدکنندگان کمک می‌کند کتاب خود را از بین کتاب‌های موجود دیگر متمایز کنند.
پس از چاپ
بخشی از فرآیندهای مربوط به این مرحله ممکن است همراه با صحافی یا پس از آن انجام شود. این مرحله از چاپ را می‌توان مرحله‌ای بسیار نوین و مدرن دانست که با استفاده از مواد شیمیایی و دستگاه‌های به‌روز انجام می‌شود. در مرحله «پس از چاپ» مواردی به کتاب یا محصول چاپی اضافه می‌شود که سفارش مشتری است و در هیچ یک از مراحل چاپ تا به این‌جا به کتاب اضافه نشده. بعضی از این موارد را با هم مرور می‌کنیم:
- ربان
- اندیکس
- جعبه
- کیف
- در صورت نیاز CD همراه
- باکس‌های کتاب (برای مجموعه کتاب‌ها)
- روکش جلد
- برجسته‌سازی جلد
- اعمال UV موضعی و UV برجسته روی جلد
- پرس گرمایی
- کاور برای کتاب‌های جلد‌سخت
- ضرب‌کوبی روی جلد
این موارد تقریبا همه دلخواه هستند و توسط مشتری انتخاب می‌شوند. ویژگی‌های چاپی که در مرحله پس از چاپ به محصول اضافه می‌شوند باعث زیبایی بیشتر کتاب و کارآمدی بیشتر برای مصرف‌کننده می‌شوند.
بسته‌بندی
پس از این که تمام مراحل بالا کامل شد و کتاب‌ها آماده ارسال به مشتری شدند، بسته‌بندی برای جلوگیری از آسیب محصولات هنگام حمل و نقل است. بسته‌بندی کتاب و محصولات چاپی که به آن شرینک گفته می‌شود توسط پلاستیک‌های مخصوص انجام می‌شود.
در مجموعه جنگل هر کتاب ۴ بار بسته‌بندی می‌شود تا احتمال آسیب به محصولات تا حد ممکن پایین بیاید:
- بسته‌بندی تکی
- بسته‌بندی گروهی
- بسته‌بندی عمده
- شرینک کلی برای بارگیری در کامیون و ارسال
در نهایت این دسته از کتاب‌ها در کارتن قرار می‌گیرند و ارسال می‌شوند.
نحوه سفارش چاپ کتاب در جنگل
مجموعه چاپ و نشر جنگل یکی از بزرگ‌ترین چاپخانه‌های ایران را در اختیار دارد و قادر است محصولات چاپی را با بالا‌ترین کیفیت ممکن و در سریع‌ترین زمان به دست مشتریان برساند. ماشین‌آلات به‌روز در چاپخانه جنگل و کارمندانی زبده که این ماشین‌ها را به ظرافت اداره می‌کنند، جنگل را قادر ساخته انواع محصولات و خدمات چاپ را به مشتریان خود ارائه کند.
کارشناسان و متخصصان ما در جنگل نه تنها بر تمام فرآیندهای چاپی نظارت دارند و کیفیت محصول نهایی را تضمین می‌کنند، بلکه پیش از شروع فرآیند نیز به مشتریان برای انتخاب بهترین و به‌صرفه‌ترین راهکار چاپی مشاوره می‌دهند.
شما می‌توانید با تکمیل فرم سفارش چاپ در وب‌سایت چاپخانه، سفارش خود را ثبت کنید. کارشناسان ما در جنگل طی ۲۴ ساعت کاری با شما تماس خواهند گرفت و اطلاعات تکمیلی را دریافت می‌کنند.
نظرات کاربران