منظور از سطر بیوه و سطر یتیم چیست؟
کسانی که کار صفحه‌آرایی را بصورت حرفه‌ای انجام می‌دهند، به دقت این قوانین را بررسی می‌کنند، تا محصول نهایی از لحاظ قواعد حروف چینی و صفحه‌آرایی مشکلی نداشته باشد. عدم وجود سطر بیوه و سطر یتیم از جمله قوانین مهم حروف چینی کتاب است. رعایت این نکته بر عهده اشخاصی است که مسئول صفحه‌آرایی کتاب هستند.
اما این اصطلاحات دقیقاً به چه معنا هستند؟ چرا نباید سطور بیوه و یتیم در ویرایش نهایی کتاب دیده شود؟ برای پاسخ دادن به این سؤالات در ادامه این مطلب همراه چاپخانه جنگل باشید.
سطر بیوه و سطر یتیم، آشنایی با اصطلاحات حروف چینی
در صنعت چاپ و حروف چینی، سطر بیوه و سطر یتیم، سطرهایی در ابتدا یا انتهای پاراگراف هستند، که در بالا یا پایین صفحه از سطور دیگر پاراگراف جدا می‌شوند. در واقع هر گاه در ابتدا یا انتهای صفحه شاهد یک خط یا چند کلمه جدا افتاده باشیم، به آن سطر بیوه یا یتیم گفته می‌شود. با توجه به شیوه‌نامه‌های چاپ، عموماً توصیه می‌شود متن نهایی حاوی سطر بیوه یا یتیم نباشد. وجود این خطوط نظم ظاهری کتاب را به هم می‌ریزد و از لحاظ قواعد حروف چینی، باید اصلاح شوند. در فرآیند پیش از چاپ کتاب در انتشارات جنگل، تکنسین‌های حرفه‌ای ما به دقت وجود سطر بیوه و یتیم را در متن کتاب بررسی می‌کنند و براساس شیوه‌نامه‌های چاپ، این مشکلات را رفع می‌کنند.
تعریف سطر بیوه و یتیم در صنعت چاپ
به طور کلی، در تعریف سطر بیوه و یتیم اختلافاتی وجود دارد. در شیوه‌نامه‌های مختلف، بارها دیده شده که نام بیوه و یتیم و تعریف آن‌ها، با هم جا به جا شده است. اما از آنجایی که شیوه‌نامه شیکاگو از جمله مهم‌ترین شیوه‌نامه‌های چاپ در سراسر جهان است، ما نیز از تعریف ارائه شده در این شیوه‌نامه استفاده می‌کنیم. بر این اساس:
تعریف سطر بیوه و تشخیص آن در صفحه‌آرایی کتاب
به خط آخر پاراگرافی که به بالای صفحه بعدی منتقل شود و از باقی متن پاراگراف جدا شود، سطر بیوه می‌گویند. به زبان ساده‌تر، سطرهای تنهایی که در بالای صفحه دیده می‌شوند، بیوه هستند. در چاپ بروشور، روزنامه و سایر محتواهای ستونی، سطر بیوه همان خط اول جدا افتاده در بالای ستون است.
بیشتر بخوانید: صفحه آرایی کتاب چیست
تعریف سطر یتیم در حروف چینی کتاب
خط اول پاراگرافی که در پایان صفحه یا ستون قرار بگیرد و از باقی مانده متن پاراگراف که در ابتدای صفحه بعد قرار دارد جدا شود، سطر یتیم نامیده می‌شود. به زبان ساده‌تر، یتیم همان سطر تنهایی است که در انتهای ستون یا صفحه قرار می‌گیرد. علاوه بر این، یک کلمه، بخشی از کلمه یا خط بسیار کوتاهی که به تنهایی در پایان پاراگراف دیده می‌شود نیز یتیم نام داد. وجود چنین یتیم‌هایی در صفحه باعث ایجاد فضای سفید بیش از حد بین پاراگراف‌ها می‌شود. این موضوع در چاپ سررسید که فضای خالی زیادی دارد شاید چندان مهم نباشد، اما در چاپ کتاب که کوچکترین فضایی اهمیت پیدا می‌کند و می‌تواند هزینه تمام شده را کاهش دهد، بسیار مهم است.
نحوه به خاطر سپردن این اصطلاحات مهم
گاهی اوقات تشخیص سطر یتیم و سطر بیوه از هم، بسیار سخت می‌شود. شباهت تعریف این اصطلاحات باعث شده تا در بسیاری از موارد، با هم اشتباه گرفته شوند. برای به خاطر سپردن این اصطلاحات از جمله «یک یتیم گذشته‌ای ندارد و یک بیوه آینده‌ای ندارد!» یا «یتیم جا گذاشته شده در حالی که بیوه باید به تنهایی ادامه دهد» استفاده کنید.
راه دیگر تشخیص این است که، تصور کنید یتیم در تولد (ابتدای) پاراگراف دیده می‌شود و بیوه در زمان مرگ (انتهای) پاراگراف به چشم می‌خورد. از این گونه جملات و اصطلاحات به صورت مکرر، در صفحه‌آرایی و حروف چینی استفاده می‌شود.
راهنمای حل مشکل سطر یتیم و سطر بیوه در متن کتاب
بعد از پایان فرآیند تایپ کتاب، صفحه‌آرایی و حروف چینی آغاز می‌شود. در این مرحله از شیوه‌نامه‌های مختلف چاپ به عنوان راهنمای اصلی کمک گرفته می‌شود. طبق شیوه‌نامه شیکاگو، حتی اگر حذف سطر یتیم و بیوه باعث ایجاد فضای خالی در ابتدا یا انتهای صفحه شود، باز هم نباید هیچ سطر یتیم یا بیوه‌ای در صفحه وجود داشته باشد. این موضوع علاوه‌بر چاپ کتاب، در چاپ مجله نیز اهمیت زیادی دارد و باید رعایت شود.
تکنیک‌های جلوگیری و حذف سطرهای یتیم و بیوه از متن
در اینجا با چند مورد از مهم‌ترین تکنیک‌های جلوگیری از بروز یتیم و بیوه در متن آشنا می‌شویم:
- ایجاد پاراگراف‌های کوتاه‌تر
- تنظیم مجدد فاصله بین خطوط
- تنظیم فاصله بین کلمات و ایجاد پاراگراف‌های کوتاه‌تر یا بلندتر
- تغییر مارجین صفحه
- تغییر اندازه فونت
- بازنویسی پاراگراف
- تغییر فاصله بین حروف
- اضافه کردن نقل قول (Pull Quote) به متن. (در روزنامه‌ها و مجلات رایج است)
به طور کلی حذف سطر یتیم و برطرف کردن آن ساده‌تر است. زیرا با شکستن پاراگراف و یا اضافه کردن یک خط خالی، می‌توان آن را برطرف کرد. اما در مورد سطرهای بیوه باید دقت بیشتری داشته باشید.
سطر یتیم و بیوه در نرم‌افزار ورد و این‌دیزاین
نرم افزار ورد مایکروسافت و این‌دیزاین ادوبی، مهم‌ترین نرم‌افزارهای صفحه‌آرایی هستند. معمولاً قبل از ورود صفحات به این‌دیزاین و طراحی نهایی، فرایند بررسی در ورد انجام می‌گیرد. طبق تنظیمات پیش فرض نرم افزار ورد، به صورت خودکار از بروز سطر یتیم و بیوه در متن جلوگیری می‌شود. با فعال بودن تنظیمات Widow/Orphan در نرم‌افزار Word، خطوط تنها در ابتدا یا انتهای صفحه به صورت خودکار به صفحه قبل یا بعد (درصورت وجود فضای کافی) منتقل می‌شوند. همین موضوع کار را برای بارزبینی صفحات راحت‌تر می‌کند. شما می‌توانید از طریق منو بخش پاراگراف در نرم‌افزار ورد، به این تنظیمات دسترسی داشته باشید.
بیشتر بخوانید: اصول صفحه آرایی چیست
صفحه‌آرایی را به افراد حرفه‌ای بسپارید
سطر یتیم و بیوه از اصطلاحات پر تکرار در صفحه‌آرایی هستند. اما این اصطلاحات تنها به یکی از قوانین صفحه‌بندی اشاره می‌کنند. متخصصان حرفه‌ای صفحه آرایی، با استفاده از شیوه‌نامه‌ها، باید ده‌ها موضوع مهم دیگر را هنگام صفحه آرایی کتاب و مجلات مورد توجه قرار دهند. اگر قصد چاپ کتاب، مجله، کاتالوگ و بروشور را دارید، بهترین راه حل برای شما این است که سفارشات خود را به تکنسین‌های حرفه‌ای جنگل بسپارید. برای این کار، کافی است تا سفارش خود را در سایت ثبت کنید تا همکاران ما با شما تماس حاصل کنند.
نظرات کاربران