شابک کتاب
شماره شابک کتاب یا ISBN مخفف عبارت انگلیسی «International Standard Book Number» به معنای شماره استاندارد بین‌المللی کتاب است. در واقع شابک سیستمی برای شماره‌گذاری کتاب‌ها در سطح بین‌المللی است و شماره شابک برگرفته از از سیزده عدد می‌باشد که رقم‌های آن در چندین گروه مختلف با مفهوم و معنای خاص خود قرار داده می‌شوند؛ برای مثال عدد 964 شناسه ملی ایران است و برای زمانی که کتاب در ایران چاپ شده باشد، کاربرد دارد. شابک به‌عنوان یک شناسه منحصربه‌فرد برای کتاب‌ها از جمله یک کتاب خاص، یک نسخه کتاب و یا هر کتاب دیگر مورد استفاده قرار می‌گیرد.
شماره ISBN می‌تواند برای شناسایی ارقام کد، زبان، ناشر، عنوان کتاب، ویرایش و فرمت مورد استفاده قرار گیرد. در واقع کاربرد شابک کتاب در سطح بین‌المللی است و برای هر نسخه از این کتاب به تعداد متفاوتی نیاز دارد. شابک برای کتاب‌های چاپی که در کتابفروشی های خرده‌فروشی، کتابخانه‌ها، و شرکت‌های عمده توزیع شده‌اند، ضروری هستند. شمارۀ شابک هر کتاب از طرف خانۀ کتاب صادر می‌شود و معمولا انتشاراتی‌ها، شمارۀ شابک کتاب‌هایی را که قصد نشر و چاپ آنها را دارند از خانۀ کتاب دریافت می‌کنند. به زبان ساده‌ترمی‌توان گفت ISBN برای شناسایی هر کتابِ منتشر شده و هر نسخه از یک کتاب استفاده می‌شود. همچنین می‌تواند ناشر کتاب را نیز شناسایی کند؛ به‌طوری‌که شما می‌توانید مطالب زیادی در مورد یک کتاب، مولف و ناشر آن را با دانستن چگونگی خواندن شابک به‌دست آورید.
شمارۀ شابک دارای چه اطلاعاتی است؟
شابک 13 رقمی دارای یک پیشوند سه رقمی است که در واقع یک کد جی‌اس۱است. رقم‌های بعدی آن نیز کشور محل انتشار کتاب، کد منحصر به یک انتشارات خاص را مشخص می‌کند و در آخر یک عدد کنترل است که صحت شماره استاندارد بین‌المللی کتاب را بررسی می‌نماید. شابک نقش سند را برای یک خانه بازی می‌کند؛ همانطور که داشتن سند ثبت برای مالکیت بر یک خانه ضروری است، شابک نیز برای یک کتاب لازم است چرا که صاحب اثر از طریق آن می‌تواند مالکیت خود را بر روی اثر ثبت کند.
مزیت‌های دریافت شابک
- تسهیل فروش کتاب
- استفاده از شمارۀ شابک به‌عنوان کد فروش کتاب
- ثبت شدن اطلاعات کتاب شما به‌عنوان یک کتاب مستقل
- حفاظت از حقوق معنوی کتاب
- امکان پیگیری هویت کتاب در مراجع قانونی
تاریخچه شابک کتاب
باتوجه به افزایش روزمرۀ چاپ کتاب و نشریات در سراسر دنیا، به مراکز انتشار و فروش کتاب نیز افزوده شده است. به همین دلیل باید مدت زمان بیشتری صرف پیدا کردن کتاب موردنظرمان می‌کردیم. همچنین افزایش روزمرۀ حجم کتاب‌ها، مشکلاتی را در خصوص توزیع، سفارش، انبارگردانی و اطلاع‌رسانی کتاب ایجاد کرد. در واقع می‌توان گفت ISBN از اسمیت یکی از بزرگ‌ترین خرده‌فروشان کتاب‌های چاپی در انگلستان نشات می‌گیرد. در اواسط دهۀ ۱۹۶۰ اسمیت برنامه‌هایی را برای انتقال به یک سیستم کامپیوتری طراحی کرد و خواستار روش جدیدی برای طبقه‌بندی کتاب‌ها شد. ISBN در سال ۱۹۶۶ مطرح شد و یک سال بعد مورد استفاده قرار گرفت. از آنجا که دیگر خرده‌فروشان کتاب نیز به دنبال یک سیستم استاندارد برای طبقه‌بندی کتاب‌ها بوده‌اند، ISBN در اوایل دهه ۱۹۷۰ به‌طور گسترده مورد استفاده قرار گرفت و تا سال ۲۰۰۷، تنها شامل ۱۰ رقم بود اما در حال حاضر دارای ۱۳ رقمی استاندارد است.
نحوه دریافت شابک کتاب
نخستین مرحله بعد از نگارش یک کتاب، اخذ مجوز برای چاپ آن است که توسط نویسنده صورت می‌گیرد؛ پیش‌تر هم گفتیم که شابک همان مجوز برای چاپ یک کتاب است که از طریق آن می‌توان به تمام اطلاعات یک کتاب دسترسی پیدا کرد. شما می‌توانید برای دریافت شابک کتاب از طریق سایت ISBN.ir اقدام کنید. بعد از ورود به سایت و ثبت‌نام در آن، باید جایگاه خود را به‌عنوان ناشر یا ناشر مولف تعیین کنید؛ حال بهتر است بدانیم ناشر و ناشر مولف به چه افرادی گفته می‌شود؟
- ناشر کتاب: انتشارات و یا شرکتی است که مسئولیت مجوز نشر کتاب را به صورت حقوقی بر عهده دارد. برای دریافت شابک به‌عنوان یک ناشر، بعد از عضویت در سایت ir باید مدارک مربوط به شرکت و یا انتشارات خود (تصویر پروانه نشر، تصویر کارت ملی ناشر و…) را آپلود کنید. پس از سپری شدن یک روز کاری (24 ساعت) پرتال شابک شما فعال می‌شود، در این صورت شما می‌توانید به بخش درخواست شابک بروید و اقدام به گرفتن شابک برای کتاب خود بکنید.
- ناشر مولف: شخصی است که بدون مراجعه به مراکز نشر حقوقی، به صورت حقیقی کتاب خود را چاپ می‌کند. برای دریافت شابک به‌عنوان یک ناشرمولف، به سایت ir می‌روید و مشخصات خود را کامل و تصویر کارت ملی خود را آپلود می‌کنید. مراتب فعال‌سازی اکانت شما در سایت، پس از سپری شدن یک روز کاری از طریق ایمیل و شمارۀ تلفن خواهد بود. پس از اتمام این مراحل شما می‌توانید از بخش درخواست شابک، اقدام به گرفتن شابک برای کتاب خود بکنید.
دیدگاه خود را ثبت کنید
تمایل دارید در گفتگوها شرکت کنید؟در گفتگو ها شرکت کنید.